KITAB YANG MERIWAYATKAN SANAD DARIPADA HAFS B. SULAYMAN.
Riwayat ini sebenarnya mempunyai berbagai turuq yang membentuk satu cara pembacaan yang diakui sahnya sebagai riwayat Hafs b. Sulayman al-Kufi. Walaupun begitu, kajian ini hanya membincangkan turuq yang terdapat di dalam kitab al-Nashr fi Qira’at al-‘Ashr, cet. 1, Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah, karangan Muhammad b. Muhammad b. ‘Ali b. Yusuf al-Jazari. Kitab ini menyatakan dengan jelasnya bahawa riwayat ini mempunyai lima puluh dua turuq yang berbeza pewaris riwayat.
Kitab ini juga mengambil sumber daripada tujuh belas kitab lain[1] dalam mengukuhkan hujah pengarangnya untuk memperjelaskan kepada masyarakat Islam bahawa riwayat ini bukan hanya mempunyai satu bentuk bacaan sahaja tetapi hakikatnya, ianya mempunyai berbagai-bagai turuq yang membentuk apa yang dikatakan sebagai riwayat Hafs b. Sulayman al-Kufi . Berikut adalah nama tujuh belas kitab tersebut dan pengarangnya[2]:
1) Al-Taisir fi al-Qira´at al-Sab’i : al-Imam al-Hafiz al-Kabir Abu ‘Amru ‘Uthman b. Sa’id al-Dani[3] yang meriwayatkan dua tariq sahaja iaitu daripada turuq al-Hashimi dan Zar’an. Meninggal di tempat yang bernama Daniah, Sepanyol pada tahun 444 hijrah.
2) Al-Shatibiyyah : Qasidah al-Lamiyyah[4] yang dikenali dengan nama “Hirz al-´Amani wa Wajh al-Tahani” karangan al-Imam Abu al-Qasim al-Ru’aini al-Andalusi yang meriwayatkan satu tariq sahaja iaitu daripada turuq al-Hashimi. Meninggal dunia di Kaherah, Mesir pada tahun 590 hijrah.
3) Talkhis al-‘Ibarat fi al-Qira´at al-Sab’i : Karangan al-Imam Abu ‘Ali al-Hassan b. Ballimah al-Hawari al-Qairuni yang meriwayatkan satu tariq sahaja daripada turuq al-Hashimi. Meninggal dunia di Iskandariah, Mesir pada tahun 514 hijrah.
4) Al-Tazkarah fi al-Qira´ati al-Thaman : Karangan al-Imam Abu al-Hassan Tahir b. al-Imam Abu al-Tayyib Ghalbun al-Halabi yang meriwayatkan satu tariq sahaja daripada turuq al-Hashimi. Meninggal dunia di Mesir pada tahun 399 hijrah.
5) Al-Tajrid fi al-Qira´at al-Sab’i : Karangan al-Imam Abu al-Qasim ‘Abd al-Rahman al-Saqli[5] yang meriwayatkan empat tariq. Tiga daripada turuq al-Hashimi dan satu daripada turuq Zar’an. Meninggal dunia di Iskandariah, Mesir pada tahun 516 hijrah.
6) Al-Raudah al-Qira´at al-‘Asyr wa qira´ati al-´A’masy : Karangan Abu al-Hassan ‘Ali b. al-Hassan b. Muhammad b. Ibrahim al-Baghdadi al-Maliki[6] yang meriwayatkan dua tariq sahaja iaitu daripada turuq al-Hashimi dan Zar’an. Meninggal dunia di Mesir pada tahun 438 hijrah.
7) Al-Mubhaj fi al-Qira´ati al-Thaman wa qira´ati al-´A’masy wa Ibn Muhaisin wa ikhtar khalaf wa al-Yazidiy : Karangan al-Imam Abu Muhammad ‘Abd Allah Sabt al-Khiyat al-Baghdadi[7] yang meriwayatkan dua tariq sahaja iaitu daripada turuq al-Hashima dan al-Fil . Meninggal dunia pada tahun 541 hijrah.
8) Al-Kifayah fi al-Qira´ah al-Sitt : Sebuah lagi kitab karangan Sabt al-Khiyat yang meriwayatkan satu tariq sahaja iaitu daripada turuq Abu Tahir.
9) Al-Jami’ fi al-Qira´at al-‘Asyr wa qira´ati al-´A’masy: Karangan Abu al-Hassan ‘Ali b. Muhammad b. ‘Ali b. Faris al-Khiyat al-Baghdadi[8] yang meriwayatkan empat tariq iaitu satu daripada turuq al-Hashimi, satu daripada Abu Tahir dan dua daripada Zar’an. Meninggal dunia pada tahun 450 hijrah.
10) Al-Tazkar fi al-Qira´at al-‘Asyr : Karangan al-Imam Abu al-Fath ‘Abd al-Wahid b. al-Hussin b. AÍmad b. ‘Uthman b. Shita al-Baghdadi[9] yang meriwayatkan empat tariq iaitu dua daripada turuq Abu Tahir, satu daripada al-Fil dan satu daripada Zar’an. Meninggal dunia pada tahun 445 hijrah.
11) Al-´Irsyad fi al-Qira´at al-‘Asyr : Karangan al-Imam Abu al-‘Izz Muhammad b. al-Hussin b. Bundar al-Qalanisi al-Wasiti[10] yang meriwayatkan dua tariq yang mana kedua-duanya daripada turuq Abu Tahir. Meninggal dunia pada tahun 521 hijrah.
12) Kifayah al-Kubra fi al-Qira´at al-‘Asyr : Sebuah lagi kitab karangan Abu al-‘Izz yang meriwayatkan empat tariq iaitu dua daripada turuq Abu Tahir, satu daripada al-Fil dan satu daripada Zar’an.
13) Ghayah al-´Ikhtisar fi al-Qira´at al-‘Asyr : Karangan al-Imam Abu al-‘Ali´ al-Hassan b. Ahmad b. Muhammad al-‘Attari al-Hamadani[11] yang meriwayatkan empat tariq iaitu dua daripada turuq Abu Tahir, dua daripada al-Fil dan dua daripada Zar’an. Meninggal pada tahun 569 hijrah.
14) Al-Misbah fi al-Qira´at al-‘Asyr : Karangan al-Imam Abu al-Kiram al-Mubarak b. al-Hassan b. Ahmad al-Syahrazuri al-Baghdadi [12] yang meriwayatkan enam tariq iaitu dua daripada turuq Abu Tahir, dua daripada al-Fil dan dua daripada Zar’an. Meninggal pada tahun 550 hijrah.
15) Al-Mustanir fi al-Qira´at al-‘Ashr : Karangan al-Imam Abu Tahir Ahmad b. Suwar al-Baghdadi[13] yang meriwayatkan lapan tariq iaitu satu daripada turuq al-Hashimi, lima daripada al-Fil dan dua daripada Zar’an. Meninggal di Baghdad pada tahun 496 hijrah.
16) Al-Wajiz fi al-Qira´at al-‘Ashr : Karangan al-Imam Abu ‘Ali al-Hassan al-´Ahwazi[14] yang meriwayatkan satu tariq sahaja iaitu daripada turuq al-Fil. Meninggal di Damsyik pada tahun 446 hijrah.
17) Al-Kamil fi al-Qira´at al-‘Asyr wa al-´Arba’ al-Za´idah ‘alaiha : Karangan al-Imam Abu al-Qasim Yusuf b. ‘Ali al-Huzali al-Maghribi[15] yang meriwayatkan lima tariq iaitu dua daripada turuq al-Hasyimi, satu daripada Abu Tahir dan dua daripada al-Fil. Meninggal di Naisaburi pada tahun 465 hijrah.
[1] Hanya melibatkan riwÉyat ×afÎ b. SulaymÉn al-KËfÊ sahaja
[2] AbË‘Abd al-RaÍmÉn RiÌÉ ‘AlÊ DarwÊsh dan AbË Sahl SÉmiÍ b. AÍmad b. MuÍammad, (2000), op., cit., h. 46-47.
[3] Dikenali sebagai al-DÉnÊ
[4] Kitab QirÉ´Ét pertama yang dipersembahkan dalam bentuk syair yang setiap huruf akhir pada kalimah yang terakhir di setiap bait diakhiri dengan huruf lÉm
[5] Dikenali sebagai Ibn al-FiÍÍÉm.
[6] Dikenali sebagai AbÊ ‘AlÊ al-MÉlikÊ
[7] Dikenali sebagai SabÏ al-KhiyÉÏ
[8] Dikenali sebagai Ibn FÉris.
[9] Dikenali sebagai Ibn ShÊtÉ
[10] Dikenali sebagai Abi al-‘Izz
[11] Dikenali sebagai AbÊ al-‘AlÉ´
[12] Dikenali sebagai AbÊ al-Kiram
[13] Dikenali sebagai Ibn SuwÉr
[14] Dikenali sebagai al-´AhwÉzÊ
[15] Dikenali sebagai al-HuzalÊ
